500 महार विरुद्ध 28,000 सैनिक | भीमा कोरेगाव इतिहास | Bhima Koregaon History

भीमा कोरेगाव | भीमा कोरेगाव माहिती | Bhima Koregaon History | भीमा कोरेगाव इतिहास | Bhima Koregaon History In Marathi 

भीमा कोरेगाव चा संपूर्ण इतिहास: 500 महारांचा विक्रम 

भीमा कोरेगावची लढाई 1 जानेवारी 1818 रोजी पुण्याजवळील कोरेगाव येथे झाली. ही लढाई केवळ एक युद्ध नव्हे, तर सामाजिक शोषणाविरुद्ध लढलेल्या संघर्षाचे प्रतीक आहे. ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी आणि मराठा साम्राज्याचे पेशवे बाजीराव II यांच्यात झालेल्या या युद्धाने दलित समाजासाठी नवा इतिहास घडवला.  

ऐतिहासिक पार्श्वभूमी 

मराठा साम्राज्याच्या पेशव्यांचा कालखंड जातीय भेदभावाने भारलेला होता. ब्राह्मणशाही व्यवस्थेत दलित, विशेषतः महार समाजावर प्रचंड अन्याय होत असे. त्यांना अस्पृश्य मानून सामाजिक, आर्थिक, आणि शैक्षणिक क्षेत्रात सहभागी होण्याचा अधिकार नाकारण्यात आला होता. 

1818 मध्ये मराठा साम्राज्याचे अस्तित्व धोक्यात आले होते. बाजीराव II पेशवे पुण्यातून माघारी जात होते. त्यांनी ब्रिटिशांविरुद्ध एक मोठा लढा उभारण्याचे ठरवले. या युद्धासाठी पेशव्यांकडे 28,000 सैनिक होते, तर ब्रिटिशांकडे फक्त 800 सैनिक होते. ब्रिटिश सैन्यात 500 महार सैनिकांचा समावेश होता, ज्यांनी आपल्या शौर्याने या लढाईचा निकाल बदलून टाकला. 

हेही पाहा: डॉ. बी.आर. आंबेडकर यांच्याबद्दल माहिती नसणाऱ्या 20 गोष्टी | 20 Unknown facts about Dr Babasaheb Ambedkar 

लढाईचे मुख्य कारण  

पेशव्यांच्या जुलमी आणि जातीवादी राजवटीने अस्पृश्य समाजावर अनेक प्रकारचे अत्याचार केले. महार समाज हा सैन्यात महत्त्वाची भूमिका बजावत होता, पण त्यांना नेहमीच तुच्छ मानले जात होते. ब्रिटिश सैन्यात सामील होण्याची संधी मिळाल्यामुळे महार समाजाला आपले सामर्थ्य दाखवण्याची संधी मिळाली.  

भीमा कोरेगाव लढाईचा घटनाक्रम  

• 1 जानेवारी 1818 रोजी पेशव्यांच्या सैन्याने भीमा नदीजवळील कोरेगाव येथे ब्रिटिश सैन्यावर आक्रमण केले.  
•  पेशव्यांचे सैन्य: 28,000 सैनिक  
•  ब्रिटिश सैन्य: 800 सैनिक (त्यापैकी 500 महार)  

महार सैनिकांनी जबरदस्त प्रतिकार केला. त्यांनी पेशव्यांच्या सैन्याला मोठ्या प्रमाणावर हानी पोहोचवली. पाच तासांच्या भीषण संघर्षानंतर पेशव्यांना माघार घ्यावी लागली. 

500 महारांचा विक्रम  

• 500 महार सैनिकांनी दाखवलेल्या धैर्यामुळे ब्रिटिश सैन्याने विजय मिळवला.  
•  त्यांनी संख्येने अधिक असलेल्या सैन्याला पराभूत केले.  
•  त्यांच्या शौर्यामुळे ब्रिटिशांनी त्यांचे कौतुक केले आणि विजयस्तंभ उभारला.  

विजयस्तंभ  : महारांच्या शौर्याचे प्रतीक 

या लढाईच्या स्मरणार्थ ब्रिटिशांनी कोरेगाव येथे एक विजयस्तंभ उभारला. हा स्तंभ दलित समाजाच्या शौर्याचा आणि सन्मानाचा प्रतीक बनला आहे. स्तंभावर लढाईत शहीद झालेल्या महार सैनिकांची नावे कोरलेली आहेत.

डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर आणि भीमा कोरेगाव  

डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी भीमा कोरेगावच्या विजयाचा उल्लेख दलित समाजाच्या सन्मानासाठी प्रेरणादायक घटनेच्या रूपात केला आहे. 

•  1 जानेवारी हा दिवस दलित समाजासाठी सन्मानाचा दिवस म्हणून ओळखला जातो.  
•  डॉ. आंबेडकर यांनी विजयस्तंभाला अभिवादन करून दलित चळवळीसाठी नवा अध्याय लिहिला. 

अधिक माहितीसाठी येथे क्लिक करा!

या लढाईचे महत्त्व  

1. जातीय शोषणाचा प्रतिकार: या लढाईने शोषित समाजाला स्वतःच्या अधिकारांसाठी उभे राहण्याची प्रेरणा दिली.
2. सामाजिक समता: महार सैनिकांच्या विजयाने दलित समाजाला सन्मानाचे स्थान मिळवून दिले. 
3. प्रेरणादायी घटना: भीमा कोरेगावचे उदाहरण सामाजिक परिवर्तनासाठी प्रेरणादायी ठरले आहे.  

हेही पाहा: डॉ बाबासाहेब आंबेडकर यांचे शिक्षण आणि त्यांनी मिळवलेल्या पदव्या | Dr Ambedkar's Educational Qualification Marathi 

कोंबिंग ऑपरेशन आणि भीमा कोरेगाव  

2018 मध्ये भीमा कोरेगावच्या 200व्या वर्धापन दिनानिमित्त मोठ्या प्रमाणावर लोक जमले होते. मात्र, काही हिंसाचाराच्या घटनांनी हा दिवस गाजला. महाराष्ट्र पोलिसांनी परिस्थिती नियंत्रणात आणण्यासाठी कोंबिंग ऑपरेशन केले. 

भीमा कोरेगावची लढाई केवळ सैनिकी विजय नव्हता, तर सामाजिक न्यायासाठी उभारलेला इतिहास होता. महार सैनिकांनी आपल्या शौर्याने दलित समाजाला सन्मान आणि प्रेरणा दिली. आजही विजयस्तंभ हे समतेचे प्रतीक आहे.  

Source:

1. "The Battle of Koregaon Bhima" ब्रिटिश आर्काइव्ह्स 
2. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर रचनावली  
3. गुलामगिरी जोतीराव फुले  
4. "The Untouchables: Who Were They and Why They Became Untouchables" Dr. B. R. Ambedkar

या लेखा मध्ये काही चुक झाली असेल तर खाली दिलेल्या E-mail वर आम्हाला कळवा.

जर तुमच्याकडील काही लेख, आंबेडकरी चळवळीतील काही माहिती , जुन्या भीम गीतांचे Lyrics किंवा काहीही Suggestion असतील तर आम्हाला Instagram वरती मेसेज करून किंवा inquiry@jaybhimtalk.in येथे क्लिक करून मेल करा. जय भीम 

आम्हाला Instagram वर फॉलो करा!

आम्ही दिलेली माहिती आवडली असेल तर ती नक्की शेअर करून आम्हाला Support करा.