कॉम्बिंग ऑपरेशन म्हणजे काय ? What is Combing Operation in Marathi | Combing Operation Marathi
पोलीसांकडून राबवले जाणारे ‘कॉम्बिंग ऑपरेशन’ म्हणजे काय?
कॉम्बिंग ऑपरेशन म्हणजे पोलीस दलाने राबवलेली एक विशेष मोहीम, ज्यामध्ये विशिष्ट क्षेत्रातील बेकायदेशीर कृत्ये, गुन्हेगारांची हालचाल, शस्त्रास्त्रे आणि अमली पदार्थांचा शोध घेतला जातो. या मोहिमेद्वारे गुन्हेगारी नियंत्रणात ठेवणे, नागरिकांमध्ये सुरक्षिततेची भावना निर्माण करणे, आणि कायदा व सुव्यवस्थेचा भंग टाळणे हा मुख्य उद्देश असतो.
कॉम्बिंग ऑपरेशन का राबवले जाते?
1. गुन्हेगारी नियंत्रणासाठी:
गंभीर गुन्हेगार, फरारी, किंवा संशयित व्यक्ती शोधण्यासाठी.
हत्यारे, स्फोटके किंवा इतर बेकायदेशीर साहित्य जप्त करण्यासाठी.
2. अमली पदार्थ विरोधी मोहीम:
अंमली पदार्थांची तस्करी किंवा साठा शोधून काढण्यासाठी.
3. दहशतवादविरोधी कारवाईसाठी:
संभाव्य दहशतवादी हालचालींना रोखण्यासाठी.
4. सामाजिक सुव्यवस्था प्रस्थापित करण्यासाठी:
गँगवॉर, जमावबंदी आदेशांचे उल्लंघन किंवा इतर बेकायदेशीर गोष्टींना आळा घालण्यासाठी.
कॉम्बिंग ऑपरेशनची प्रक्रिया
1. ठिकाण निश्चित करणे:
गुन्हेगारीची शक्यता असलेल्या परिसराचे किंवा माहितीच्या आधारे ठिकाण निश्चित केले जाते.
2. तयारी व नियोजन:
पोलीस अधिकारी, स्थानिक गुप्तचर विभाग, आणि विशेष पथक यांची बैठक घेऊन मोहिमेची योजना तयार केली जाते.
3. झडती प्रक्रिया:
घराघरात, दुकानांमध्ये, सार्वजनिक ठिकाणी, किंवा जंगलात झाडाझडती घेतली जाते.
पोलीस श्वान किंवा मेटल डिटेक्टरचा वापर केला जातो.
4. शोधमोहीम:
संशयित व्यक्तींना ताब्यात घेणे, शस्त्रास्त्रे जप्त करणे, आणि बेकायदेशीर कृत्ये उघड करणे.
5. नागरिकांचा सहभाग:
स्थानिक नागरिकांची मदत घेऊन परिसरातील माहिती गोळा केली जाते.
6. अहवाल तयार करणे:
मोहिमेचा अहवाल वरिष्ठ पोलीस अधिकाऱ्यांकडे सादर केला जातो.
भारतीय संविधानातील अन्य कायद्याविषयी माहिती साठी येथे क्लिक करा!
कॉम्बिंग ऑपरेशनचे फायदे
- गुन्हेगारी कमी होणे: गुन्हेगारांना शोधून काढल्यामुळे गुन्हेगारीचे प्रमाण कमी होते.
- सुरक्षितता वाढते: नागरिकांमध्ये सुरक्षिततेची भावना निर्माण होते.
- गुप्त माहिती संकलन: स्थानिक पातळीवरील गुन्हेगारी नेटवर्कची माहिती मिळते.
- दहशतवाद नियंत्रण: संभाव्य दहशतवादी हल्ल्यांना अटकाव होतो.
महाराष्ट्रात कॉम्बिंग ऑपरेशन कधी राबवले जाते?
महाराष्ट्रातील पोलीस विभागाने अनेकदा मोठ्या गुन्हेगारी हल्ल्यांनंतर, सणासुदीच्या काळात किंवा दंगलसदृश परिस्थितीत कॉम्बिंग ऑपरेशन राबवले आहे. विशेषतः मुंबई, पुणे, नक्षलप्रभावित भाग, किंवा सीमेवरील संवेदनशील भागात अशा मोहिमा राबवल्या जातात.
नक्षलग्रस्त भागांतील कॉम्बिंग ऑपरेशन
महाराष्ट्रातील गडचिरोली, चंद्रपूर, गोंदिया, आणि भंडारा या भागांमध्ये नक्षलवादी हालचालींवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी पोलीस आणि सीआरपीएफ एकत्र येऊन कॉम्बिंग ऑपरेशन राबवतात. यामध्ये जंगल परिसरातील संशयास्पद हालचालींवर लक्ष ठेवले जाते.
कॉम्बिंग ऑपरेशनमुळे समाजावर होणारा परिणाम
1 नागरिकांमध्ये विश्वास वाढतो:
पोलीस यंत्रणा सतर्क असल्याची भावना निर्माण होते.
2. गुन्हेगारीचे प्रमाण कमी होते:
मोठ्या प्रमाणावर बेकायदेशीर कृत्यांवर नियंत्रण ठेवले जाते.
3. सामाजिक शांतता प्रस्थापित होते:
दंगल किंवा गँगवॉरच्या घटनांना वेळीच थांबवले जाते.
कॉम्बिंग ऑपरेशनमध्ये नागरिकांनी काय करावे?
- पोलीस यंत्रणेस सहकार्य करावे.
- संशयास्पद हालचालींची माहिती पोलीस ठाण्याला द्यावी.
- कोणत्याही गैरकृत्यात सामील होऊ नये.
कोंबिंग ऑपरेशन कसे करावे आणि कसे करू नये?
कोंबिंग ऑपरेशन राबवताना विशिष्ट मार्गदर्शक तत्वांचे पालन करणे महत्त्वाचे असते. यामुळे मोहिम यशस्वी होण्यास मदत होते आणि त्याचबरोबर कायद्याचे पालन करत नागरिकांच्या अधिकारांचे रक्षण केले जाते.
कोंबिंग ऑपरेशन कसे करावे?
- योग्य नियोजन करावे:मोहिमेसाठी स्पष्ट उद्दिष्टे ठरवावीत. परिसराचे सर्वेक्षण करून त्याचा नकाशा तयार करावा. सहभागी पथकांसाठी जबाबदाऱ्या निश्चित कराव्या
- गुप्त माहिती गोळा करावी: स्थानिक नागरिक, गुप्तचर विभाग, आणि सीसीटीव्ही फूटेजच्या माध्यमातून क्षेत्रातील हालचालींची माहिती गोळा करावी.संशयित व्यक्तींची ओळख पटवावी.
- सुरक्षात्मक साधनांचा वापर करावा: पोलीस श्वान, मेटल डिटेक्टर, आणि इतर आधुनिक उपकरणांचा वापर करावा. संशयास्पद ठिकाणांची तपासणी काळजीपूर्वक करावी.
- नागरिकांशी संवाद साधावा:स्थानिक लोकांना मोहिमेच्या उद्देशाबद्दल माहिती द्यावी.नागरिकांना सहकार्य करण्याचे आवाहन करावे.
- न्यायालयीन आदेश घ्यावेत (गरज असेल तर): घरझडती किंवा व्यक्तीला अटक करताना न्यायालयीन आदेश घेतल्यास कायदेशीर समस्या टाळता येतील.
- तयार पथकासोबत काम करावे: पोलीस अधिकाऱ्यांबरोबरच स्थानिक गुप्तचर विभाग, एसआरपीएफ, आणि आवश्यकतेनुसार केंद्रीय सुरक्षा दलांना सामावून घ्यावे.
- मोहिमेचा अहवाल तयार करावा: ऑपरेशननंतर संपूर्ण घडामोडींचा तपशीलवार अहवाल तयार करावा आणि वरिष्ठ अधिकाऱ्यांना सादर करावा.
कोंबिंग ऑपरेशन कसे करू नये?
1. नागरिकांच्या अधिकारांवर गदा आणू नये:
कोणत्याही व्यक्तीला अयोग्य पद्धतीने त्रास देऊ नये.
महिलांच्या घरी झडती घेताना महिला पोलीस असणे अनिवार्य आहे.
2. अनावश्यक बळाचा वापर टाळावा:
अनावश्यक ताकदीचा वापर केल्यास लोकांच्या भावना दुखावल्या जाऊ शकतात आणि मोहिमेचा हेतू विफल होऊ शकतो.
3. गैरव्यवहार करू नये:
मोहिमेदरम्यान कोणत्याही प्रकारच्या लाचलुचपत किंवा बेकायदेशीर कृतींना प्रोत्साहन देऊ नये.
4. गैरवर्तन करू नये:
नागरिकांशी संवाद साधताना आदराने वागावे आणि कोणत्याही प्रकारचे असभ्य किंवा उद्धट वर्तन टाळावे.
5. अत्यावश्यक सूचना दुर्लक्षित करू नये:
गुप्त माहिती मिळाल्यास ती तातडीने तपासावी आणि दुर्लक्षित करू नये.
6. परिसरात गोंधळ उडवू नये:
मोहिमेच्या दरम्यान शिस्तबद्ध वागावे. स्थानिक नागरिकांमध्ये घबराट पसरवू नये.
भारताचे संविधान आणि काँबिंग ऑपरेशन
भारताच्या संविधानात कोंबिंग ऑपरेशन चा थेट उल्लेख नाही. तथापि, कोंबिंग ऑपरेशनसारख्या विशेष पोलीस मोहिमा कायदा व सुव्यवस्थेच्या राखणीसाठी, गुन्हेगारी नियंत्रणासाठी, तसेच राष्ट्रीय सुरक्षा सुनिश्चित करण्यासाठी घेतल्या जातात. अशा मोहिमा विविध कायदेशीर तरतुदींच्या आधारे राबवल्या जातात, ज्यांचा पाया भारतीय संविधानात आहे.
भारतीय संविधानाशी संबंधित तरतुदी: कोंबिंग ऑपरेशनसाठी कायदेशीर आधार
1. कलम 21: जीवनाचा आणि स्वातंत्र्याचा अधिकार
कोंबिंग ऑपरेशन राबवताना नागरिकांच्या जीवनाचा आणि स्वातंत्र्याचा आदर राखणे आवश्यक आहे.
कोणत्याही व्यक्तीला बेकायदेशीरपणे अटक किंवा त्रास देणे हे संविधानाच्या कलम 21 चे उल्लंघन मानले जाते.
2. कलम 19: स्वातंत्र्याचे अधिकार
नागरिकांना विचार व्यक्त करण्याचे, संचाराचे, आणि शांततापूर्ण सभा घेण्याचे अधिकार आहेत.
कोंबिंग ऑपरेशन दरम्यान, सार्वजनिक सुव्यवस्था राखण्याच्या नावाखाली या अधिकारांचा गैरवापर होऊ नये.
3. कलम 22: अटक आणि ताब्यात घेतलेल्यांचे संरक्षण
संशयित व्यक्तींना अटक करताना कायदेशीर प्रक्रियेचे पालन करणे बंधनकारक आहे.
कोंबिंग ऑपरेशनमध्ये व्यक्तीला त्याच्या अटकेचे कारण सांगणे आणि वकील मिळविण्याचा अधिकार देणे आवश्यक आहे.
4. कलम 355: केंद्र सरकारची जबाबदारी
केंद्र सरकारला राज्यातील कायदा व सुव्यवस्था राखण्यासाठी मदत करणे अनिवार्य आहे.
कोंबिंग ऑपरेशनसारख्या मोहिमेसाठी केंद्र सरकार सहाय्य देऊ शकते.
5. कलम 256 आणि 257: राज्य व केंद्र यांच्यात समन्वय
राज्य सरकार व केंद्र सरकार यांच्यात समन्वय साधून अशा ऑपरेशन्स राबवले जातात.
केंद्रीय सुरक्षा दलांच्या सहाय्याची गरज असल्यास राज्ये केंद्राकडे विनंती करू शकतात.
हिंदू कोड बिल म्हणजे काय संपुर्ण माहिती साठी येथे क्लिक करा!
कोंबिंग ऑपरेशनसाठी वापरले जाणारे कायदे
1. गुन्हेगारी प्रक्रिया संहिता, 1973 (CrPC)
घरझडतीसाठी, अटक करण्यासाठी आणि तपासणीसाठी न्यायालयीन आदेश CrPC अंतर्गत घेतले जातात.
2. राष्ट्रीय सुरक्षा कायदा (NSA), 1980
राष्ट्रीय सुरक्षेसाठी संभाव्य धोकादायक व्यक्तींविरुद्ध कोंबिंग ऑपरेशन राबवण्यासाठी वापरण्यात येतो.
3. अवैध क्रियाकलाप (प्रतिबंध) कायदा, 1967 (UAPA)
दहशतवाद्यांच्या कारवायांविरुद्ध कठोर पावले उचलण्यासाठी हा कायदा उपयोगात येतो.
4. आयपीसी (भारतीय दंड संहिता)
गुन्हेगारी कृत्ये आणि गैरप्रकारांवर कारवाईसाठी IPC च्या विविध कलमांचा आधार घेतला जातो.
5. आर्म्स अॅक्ट, 1959
शस्त्रास्त्रांची तस्करी आणि बेकायदेशीर वापर थांबवण्यासाठी कोंबिंग ऑपरेशन करण्यात येते.
कोंबिंग ऑपरेशनच्या घटनात्मक मर्यादा
कोंबिंग ऑपरेशन करताना पोलीस किंवा सुरक्षा यंत्रणांना नागरिकांच्या मूलभूत अधिकारांचे उल्लंघन टाळावे लागते.
सर्वोच्च न्यायालयाचे निर्देश:
1. डी.के. बासू वि. पश्चिम बंगाल प्रकरण (1996)
अटक आणि चौकशीच्या प्रक्रियेसाठी सर्वोच्च न्यायालयाने मार्गदर्शक तत्त्वे ठरवली आहेत, जी कोंबिंग ऑपरेशन दरम्यान लागू होतात.
2. मानवी हक्क आयोगाचे निरीक्षण:
कोंबिंग ऑपरेशनसाठी मानवाधिकारांचे उल्लंघन होणार नाही याची खात्री करणे आवश्यक आहे.
कोंबिंग ऑपरेशनसाठी भारतीय संविधान थेट मार्गदर्शन करत नाही, परंतु मूलभूत अधिकार आणि कायदा व सुव्यवस्था राखण्याचे राज्याचे कर्तव्य या तरतुदींच्या आधारे अशा मोहिमा राबवल्या जातात. संविधानातील कलमे आणि विशेष कायदे पोलीस यंत्रणांना कायदेशीर आधार देतात, तर नागरिकांच्या हक्कांचे रक्षण करणे यंत्रणांसाठी बंधनकारक ठरते.
नागरिकांचे योगदान
- संशयास्पद व्यक्तींची माहिती द्यावी:
स्थानिक नागरिकांनी कोणत्याही संशयास्पद हालचालीची माहिती पोलीस ठाण्याला द्यावी.
- सहकार्य करावे:
कोंबिंग ऑपरेशन दरम्यान पोलिसांना आवश्यक ती माहिती पुरवावी आणि अडथळा निर्माण करू नये.
कोंबिंग ऑपरेशन म्हणजे पोलीस यंत्रणेचा गुन्हेगारी नियंत्रणातील एक प्रभावी उपाय आहे. मात्र, ते राबवताना कायद्याचे पालन करणे आणि नागरिकांच्या अधिकारांचा आदर राखणे गरजेचे आहे. योग्य नियोजन, सावधपणे अंमलबजावणी, आणि नागरिकांचे सहकार्य हे कोंबिंग ऑपरेशन यशस्वी होण्यासाठी अत्यावश्यक घटक आहेत.
Source: वरील सर्व माहिती ही Google च्या मदतीने गोळा करून Provide करण्यात आली आहे!